विभिन्न प्रकारका उद्योग, कलकारखाना तथा व्यवसाय संचालनका लागि छुट्याइएको क्षेत्र औधोगिक ग्राम हो । जहाँ उधोगकालागि आवश्यक प्राय: सबै पूर्वाधारको विकास गरिएको हुन्छ ।

सबै ठाउँमा उधोगकालागि आवश्यक सबै प्रकारका पूर्वाधार र औधोगिक वातावारण उपलब्ध हुँदैन । कुनै उधोगले ती पूर्वाधारहरु विकास गर्न वा औधोगिक वातावारण सिर्जना गर्न महँगो मात्र हैन प्राय: असम्भब नै हुन्छ, तसर्थ उधोगले औधोगिक पूर्वाधार र औधोगिक वातावारणको सदुपयोग गर्न औधोगिक ग्राम आवश्यक पर्दछ ।

हो, तर निजी क्षेत्रले औधोगिक ग्रामको स्थापना गर्न बाधा छैन, निजी क्षेत्रले औधोगिक ग्रामको विकास गर्न खोजे आवश्यक पूर्वाधारहरुको विकास गरिदिने दायित्व सरकारले नै लिने गर्दछ ।

रुग्म औधोगिक ग्राम उधोग तथा कलकारखानाहरुको एक नेटवर्क हो । ग्रामिण औधोगीकरणका लागि आवश्यक नीति तथा कार्ययोजना निर्माण, सम्भ्याब्यता अध्ययन, लागत तथा प्रतिफल प्रक्षेपण, प्रविधि तथा बजार व्यवस्थापन, पूर्वाधार तथा जनशक्ति व्यवस्थापन, वित्तीय तथा प्रशासनिक व्यवस्थापनमा सहयोग तथा सहकार्य गर्दछ ।

रुग्म औधोगिक ग्राम, रुकुमकोटले आफ्नो परियोजनाको लागि छनोट गरेको भौगोलिक क्षेत्र भित्र रहेको जग्गालाई बाटो, धरातलीय स्वरूप, बोट विरुवा, उपयोगको अवस्था, आदिको आधारमा विभिन्न स्तर वा समुहमा विभाजन गरेको छ । जग्गाको समुहको आधारमा प्रति एकाई क्षेत्रफ़लको अलग अलग मूल्य तोकी सोहि अनुसारको मुल्यांकन गरि जग्गाधनीलाई शेयर वा रकम भुक्तानी गर्नेछ । 

१. जग्गाको उचित मुल्य प्राप्त हुन्छ 

२. जग्गाको सदुपयोग हुन्छ 

३. जग्गा वापत शेयर लिएमा दुख र लगानी विना नै नियमित आम्दानी हुन्छ 

४. शेयरलाई आवश्यकता अनुसार केहि अंश, वा पुरै सहजै विक्री गर्न सकिन्छ 

५. गाउँको विकास, सम्वृद्धि, औधोगीकरणमा सहभागी भइन्छ 

६. रोजगार तथा व्यवसायको अवसर प्राप्त हुन्छ 

हुँदैन,

१. परियोजना भित्रको जग्गामा प्रयाप्त पूर्वाधार विकास हुने भएकोले बाहिरको भन्दा परियोजना भित्रको जग्गाको मूल्य बढी हुन्छ 

२. परियोजनाको शेयर संग जग्गा साटेमा परियोजनाको आम्दानीको हिस्सा शेयर वापत प्राप्त हुन्छ 

३. शेयर धनीको हैसियतले परियोजनामा सहभागी हुन र लाभ लिन सकिन्छ 

परियोजनालाई जग्गा दिएर नगद लिंदा सो क्षेत्रमा पछिल्लो पटक कारोवार भएको मुल्यको आधारमा नगद प्राप्त हुन्छ भने शेयर लिंदा शेयर धनीको हैसियत प्राप्त हुन्छ ।

व्यवहारमा जग्गा दिएर शेयर लिए पनि प्राविधिक रुपमा जग्गा विक्री गरिएको हो भने शेयर खरिद गरिएको हो तसर्थ जग्गा फिर्ता हुँदैन, तर कुनै कारणबस प्रस्तावित परियोजना स्थापना नै नभई रद्द भयो भने आआफ्नो जग्गा आफु संग नै रहन्छ ।

जग्गा वापत प्राप्त गरेको शेयर विक्री गर्न सकिन्छ ।

सकिदैन,

• जग्गाको मूल्य भन्दा प्राय: उधोग तथा कलकारखानाको लागत मूल्य धेरै गुणा ठुलो हुन्छ, जग्गा धनीले लगानीकर्तालाई विश्वास नगरे लगानीकर्ताले जग्गाधनीलाई कसरि विश्वास गर्ने ? कतिपय ठाउँमा उधोग तथा कलकारखानालाई निशुल्क जग्गा उपलब्ध गराएका दृष्टान्त छन् यहाँ जग्गा वापत राम्रो शेयर उपलब्ध गराउने कुरा गरिएको छ ।
• पछि जग्गा दिने शर्तमा काम गर्दा परियोजनामा लगानी फसीसकेपछि जग्गाधनीले अश्वाभाविक मूल्य गरेर वा निहुँ खोजेर परियोजना असफल हुन सक्छ । 
• उधोग, कलकारखाना स्थापना हुनुपूर्व नै पूर्वाधार विकासको लागि प्रशस्तै लगानी भै सक्छ, पूर्वाधारमा लगानी पश्चात कुनै एक जग्गाधनीमा पाप पलाउन सक्छ र पुरै परियोजना चौपट हुनसक्छ ।

यस्ता थुप्रै सम्भानाहरु, झगडा तथा विवादका बीउहरु बाँकी रहँदै परियोजना अघि बढ्दैन ।

किनकि, यो परियोजनाको मोडेल जग्गाधनी र स्थानीय जनताकोलागि नै गरिने हो,  परियोजना सफल भए सबभन्दा धेरै फाइदा जग्गाधनीलाई, त्यसपछि समुदायलाई, अनिमात्र लगानीकर्तालाई हुन्छ ।

सकिदैन

पछि जग्गा दिने शर्तमा काम गर्दा परियोजनामा लगानी फसीसकेपछि जग्गा धनीमा पाप पलाएर वा अन्य कुनै कारणले खटपट वा विवाद उत्पन्न हुनसक्छ । यस्तो जोखिम लिएर परियोजना अघि बढ्दैन । 

औधोगिक ग्रामलाई जग्गा दिईसकेपछी पहिलो चरणको समाप्ति सम्म अर्थात् जग्गालाई भौतिक रुपमा (बाटो, आवास, औधोगिक क्षेत्रका लागि) नछुट्याउदा सम्म उपभोग गर्न पाउँछ, तर पूर्व सम्झौता विना जग्गामा भएका रुख, ढुंगा, माटो आदि भने निकाल्न पाउदैन ।

पाउँछ, परियोजनाको प्रारम्भमा तथा परियोजना संचालनको विभिन्न चरणमा शेयर विक्री खुल्ला हुँदा शेयर खरिद गर्न सकिन्छ ।

यो एक वहुआयामिक परियोजना हो, टुक्रामा रहेको जग्गालाई एकीकृत (नक्सामा नै) गरि पुन: खण्डीकृत गरेर उधोग, कलकारखाना वा घडेरीका रुपमा हस्तान्तरण गर्न जग्गा होल्डिंग संस्थाको रुपमा रिअल स्टेटको आवश्यकता परेको हो ।

व्यवसाय वा संस्था स्थापित भै सकेपछी आफ्नै विधि, प्रक्रिया र संयन्त्रबाट संचालन हुन थाल्छ । संस्थाका शेयरधनीहरु को हुन् भन्ने कुराले खासै प्रभाव पर्दैन, पर्न दिन पनि हुँदैन । प्राविधिक रुपमा शेयरधनीको भूमिका नाफा प्राप्ति र दायित्व व्यवस्थापनमा रहने हो, उधोग वा कम्पनी आँफैमा एक शाश्वत कानुनी व्यक्ति हो ।

संस्थामा रहेको शेयर विक्री गरेर बाहिरिन सकिन्छ ।